How well can you speak English? (Bạn nói tiếng Anh tốt đến mức nào?)
Có lẽ bạn đã từng được hỏi câu này? Hoặc có lẽ chính bạn đã tự hỏi mình câu này! Chúng ta sử dụng động từ 'can' trong tiếng Anh để nói về khả năng. Đây thường là một trong những động từ đầu tiên chúng ta học được trong lớp tiếng Anh. Trong bài blog này, chúng ta sẽ tìm hiểu thời điểm và cách sử dụng từ can trong giao tiếp tiếng Anh.
Chúng ta sử dụng "Can" vào khi nào?
Can là một động từ khuyết thiếu. Giống như các động từ khuyết thiếu khác, "can" có nhiều chức năng khác nhau. Chức năng phổ biến nhất là khi chúng ta nói về khả năng nói chung.
I can count to 30 in Russian. (Tôi có thể đếm đến 30 bằng tiếng Nga).
Daniela can swim 100 lengths of the pool. (Daniela có thể bơi một quãng đường dài gấp 100 lần chiều dài bể bơi).
Thể phủ định của can is cannot, or can't.
I can't speak French at all. (Tôi chẳng biết tí gì tiếng Pháp).
Ali can't play the piano. (Ali không biết chơi piano).
Jenny can't bake cakes. (Jenny không biết làm bánh).
Cách sử dụng "Can" để xin phép
Chúng ta cũng dùng từ can để xin phép hoặc cho phép.
Can I have another piece of cake please?
My son can stay out until 12 tonight.
Để lịch sự hoặc trang trọng hơn, chúng ta có thể dùng 'may' cho cùng chức năng:
May I have a coffee please?
Ở ví dụ này, từ trái nghĩa ở đây là can't.
You can't go to the park until you finish your homework.
He can't come in, because he's not invited.
Đề nghị và yêu cầu
Chúng ta cũng dùng "can’ khi muốn đề nghị giúp đỡ hoặc làm việc gì đó cho ai:
Can I help you with your bag?
Can I get you another cake?
Chúng ta cũng có thể dùng ‘can’ để đưa ra yêu cầu.
Can you open the window please?
Can you come here for a minute?
Xin lưu ý rằng nếu bạn muốn lịch sự hơn, bạn có thể dùng 'could thay vì can khi đưa ra đề nghị hoặc yêu cầu. Từ could thường nghe có vẻ dè dặt hơn trong tiếng Anh nên sẽ tạo cảm giác lịch sự hơn, đặc biệt là khi nói chuyện với người lớn tuổi.
Could you come here for a minute?
Could I get you a drink?
Dùng ‘Can’ để nói về sự thật hiển nhiên
Can còn được dùng khi nói về những điều mà người ta thường cho là đúng. Tuy nhiên, chúng có thể không đúng trong mọi trường hợp.
Too much time in front of a screen can lead to loneliness
Studying too hard can be a problem for young people.
Các quy tắc sử dụng Can trong tiếng Anh là gì?
Là một động từ khuyết thiếu, can không chia theo ngôi như động từ thường. Động từ này chỉ có một dạng duy nhất, điều này giúp cho việc sử dụng trở nên dễ dàng. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là chúng ta phải sử dụng một dạng động từ khác để nói về quá khứ hoặc tương lai hoặc để sử dụng với động từ nguyên mẫu. Trong những trường hợp này, chúng ta sử dụng 'be able to'. Dưới đây là một số ví dụ:
I think I can unlock the door with this key (Present)
I was able to unlock the door with the key (past - talking about a specific event)
In the future I will be able to speak English fluently (Future)
I would love to be able to write beautiful poetry. (infinitive)
Thể phủ định của can is can't, or cannot. can't, là dạng được dùng phổ biến nhất. Nhưng nếu muốn đặc biệt nhấn mạnh, ta có thể dùng dạng đầy đủ. So sánh:
She can't tell you what to do!
She cannot tell you what to do! (thường mang tính nhấn mạnh hơn)
Tạo câu hỏi bằng cách sử dụng can + chủ ngữ:
Can Jodie come to the party?
Can you see the board OK?
Các trường hợp ngoại lệ đối với việc sử dụng "can" hoặc "could"
Đôi khi could được dùng thay cho can khi chúng ta muốn thể hiện sự trang trọng hoặc lịch sự hơn. Nhưng could cũng là thì quá khứ của can khi chúng ta nói về khả năng nói chung. Hãy xem những câu sau:
When I was at university I could choose to study three languages.
I could read music much better when I was younger.
Trong cả hai trường hợp, chúng ta đều ngầm hiểu rằng bạn không còn những khả năng hoặc lựa chọn này nữa.
Mặc dù chúng ta chỉ dùng could để nói về khả năng nói chung trong quá khứ, chúng ta dùng couldn't để nói về khả năng nói chung trong quá khứ VÀ những việc đã xảy ra chỉ một lần.
Để diễn tả những việc đã xảy ra chỉ một lần, chúng ta cũng có thể dùng "be able to", vì vậy cả ba câu sau đều có thể dùng được:
When he was a child he couldn't play any instruments.
John couldn't fix his computer, so he's taken it to a shop.
John wasn't able to fix his computer, so he's taken it to a shop.
Các lỗi thường gặp khi sử dụng "can" trong tiếng Anh
Một lỗi rất thường gặp là dùng can đi kèm với động từ nguyên mẫu có to. Tuy nhiên, như tất cả động từ khuyết thiếu khác, cách dùng này là không đúng. Sau động từ khuyết thiếu luôn là động từ nguyên mẫu (tức là động từ nguyên mẫu không có "to")
I can't to go to the party, because I don't feel well. ✗ (Mình không thể đến bữa tiệc vì cảm thấy không khỏe).
I can't go to the party, because I don't feel well. ✓ (Mình không thể đến bữa tiệc vì cảm thấy không khỏe).
Người học tiếng Anh thường quên rằng "can" không có dạng tương lai nên họ dùng 'will can' (SAI HOÀN TOÀN!)
In the future I will can drive. ✗ (Trong tương lai, tôi sẽ có thể lái xe).
In the future I will be able to drive. ✓ (Trong tương lai, tôi sẽ có thể lái xe).
Một lỗi thường gặp khác là nhầm lẫn giữa could và be able to khi nói về quá khứ. Hãy nhớ tự hỏi bản thân xem bạn muốn diễn tả một khả năng hoặc kỹ năng nói chung hay một sự việc chỉ xảy ra một lần – chẳng hạn như bị kẹt trong thang máy.
After half an hour of being stuck inside, George could open the lift door. ✗ (Sau nửa tiếng bị kẹt bên trong, George đã mở được cửa thang máy).
After half an hour of being stuck inside, George was able to open the lift door. ✓ (Sau nửa tiếng bị kẹt bên trong, George đã mở được cửa thang máy).
Những bài hát nổi tiếng có sử dụng "can" trong lời bài hát
Can You Ever Forgive Me? là một bộ phim hài kịch năm 2018 xoay quanh một nhà văn đang gặp khó khăn trong sự nghiệp và nảy ra phi vụ táo bạo để kiếm tiền. Melissa McCarthy đã được đề cử giải Oscar cho vai diễn chính trong phim.
The Beatles đã viết nên một bản tình ca bất hủ về nỗ lực vun đắp cho mối quan hệ bền vững. We Can Work It Out đã trở thành một bản hit lớn vào năm 1965, lan tỏa thông điệp ý nghĩa về việc cùng nhau vượt qua khó khăn bằng sự lắng nghe và thấu hiểu.
Ca khúc Can't Stop the Feeling gây nghiện của Justin Timberlake vốn là nhạc phim của bộ phim hoạt hình "Trolls" nổi tiếng. Anh khiến người nghe không thể ngừng lắc lư theo điệu nhạc!
Mini quiz
Tìm và sửa các lỗi trong các câu sau đây.
1. Did you can play a musical instrument when you were at school?
2. Marta can to come to the meeting on Thursday.
3. I got up early yesterday and I could finish my project on time.
4. May you open the window please?
5. You need to ask your parents if you are able to stay out until midnight tomorrow.
Answers
1. Could you play a musical instrument when you were at school?
2. Marta can come to the meeting on Thursday.
3. I got up early yesterday and I was able to finish my project on time.
4. Can you open the window please?
5. You need to ask your parents if you can stay out until midnight tomorrow.