Hành trình học viết của trẻ không chỉ bắt đầu khi trẻ cầm bút viết chữ. Thực tế, hành trình này bắt đầu từ rất sớm. Nắm bắt được cách con bạn học viết, đặc biệt là tiếng Anh, sẽ mang lại lợi ích to lớn cho các bậc phụ huynh.
Viết là cách chúng ta biến những ý nghĩ vô hình thành hữu hình. Nhưng trẻ em cũng có thể biểu đạt suy nghĩ theo nhiều cách khác: qua trò chơi, những bước nhảy và âm nhạc. Hoặc trẻ cũng có thể sử dụng hội họa. Thông qua những hoạt động này, trẻ đang dần hình thành tư duy trừu tượng, tức là khả năng suy nghĩ về những khái niệm không hiện hữu. Và tư duy trừu tượng chính là nền tảng cho khả năng viết lách sau này.
Hành trình trẻ phát triển tư duy từ cụ thể đến trừu tượng
Ngôn ngữ là công cụ kỳ diệu giúp con người trừu tượng hóa tư duy, chuyển tải những trải nghiệm và ý tưởng phức tạp. Ví dụ: khi nhìn thấy một con mèo, chúng ta gọi nó là mèo. Thay vì phải diễn đạt dài dòng như "con vật lông xù bốn chân", ta chỉ cần dùng từ "mèo" để gọi tên nó.
Ngôn ngữ giúp chúng ta giao tiếp một cách hiệu quả. Chúng ta có thể nói về con mèo ngay cả khi nó không ở trước mắt, viết về những trò tinh nghịch của nó tuần trước, đọc những câu chuyện thú vị về nó hoặc nghe bạn bè kể về chú mèo cưng của họ.
Khi nhìn thấy một vật lông xù ngồi trên hàng rào, trẻ có thể bắt chước tiếng kêu của mèo hoặc vẽ bức tranh về mèo hoặc đơn giản là nói từ "cat" (mèo). Tất cả những hành động này đều thể hiện khả năng sử dụng tư duy trừu tượng để biểu đạt một thứ cụ thể.
Bốn bước học viết
Khi học viết, trẻ sử dụng các chữ cái để biểu đạt âm thanh mà chúng nghe được bằng một từ. Điều này nghĩa là trẻ cần có nền tảng vững chắc về tiếng Anh nói trước khi bắt đầu học viết. Các em cần biết cách phát âm từ tiếng Anh đó trước khi viết ra. Quá trình học viết diễn ra như sau:
- Bước 1. Quan sát: Trẻ nhìn thấy một vật lông xù trên hàng rào. Đó là gì?
- Bước 2. Tương tác: Trẻ tìm cách biểu đạt vật mềm mại đó qua các hoạt động khác nhau (nhảy, vẽ, nặn tượng, đóng kịch câm, vẽ tranh)
- Bước 3. Lắng nghe: Trẻ nghe người lớn gọi vật lông xù đó là /kæt/. Dần dần, trẻ nhận ra có thể dùng từ "cat" (mèo) để gọi tên vật đó.
- Bước 4. Đọc và Viết: Trẻ bắt đầu hiểu các chữ cái c-a-t tạo thành âm thanh của từ /kæt/ trong tiếng Anh.
Chúng ta thường vội vàng muốn con mình viết ngay, nhưng thực tế, viết là bước cuối cùng của một quá trình. Đừng bỏ qua bước 2 và 3 khi dạy con học viết, vì các bước này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy của trẻ.
Kỳ vọng của bạn có hợp lý không?
Nắm vững quá trình học viết giúp cha mẹ điều chỉnh kỳ vọng phù hợp với từng giai đoạn phát triển của con. Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ, cần thời gian để phát triển tư duy trừu tượng, nên việc ép con sao chép và viết chữ cái sẽ không mang lại hiệu quả như mong đợi, đặc biệt là khi con chỉ mới bắt đầu làm quen với tiếng Anh. Cha mẹ không nên quá sốt ruột nếu con mình chưa bắt đầu học viết tiếng Anh ở trường. Điều quan trọng là con đang dần được xây dựng nền tảng cần thiết để có thể giao tiếp tốt bằng tiếng Anh.
Dưới đây là một số cách giúp con bạn phát triển khả năng đọc viết tiếng Anh:
Khi trẻ nhỏ học một ngôn ngữ mới, các con cần thời gian để tiếp thu. Quá trình học viết tiếng Anh của trẻ sẽ hiệu quả hơn khi được "tắm mình" trong môi trường ngôn ngữ phong phú, ngập tràn những bài hát, vần điệu và câu chuyện thú vị. Sự tiếp xúc thường xuyên này sẽ giúp trẻ dần dần sử dụng ngôn ngữ mới một cách tự nhiên để diễn đạt suy nghĩ và cảm xúc của mình thông qua cả lời nói lẫn chữ viết. Và đây là một số bí quyết giúp nuôi dưỡng đam mê đọc viết tiếng Anh ở trẻ:
- Cùng nhau đọc thật nhiều truyện tiếng Anh. Truyện thiếu nhi chứa đầy ngôn ngữ gần gũi với trẻ em, ý nghĩa và những từ ngữ gieo vần dễ thương. Hãy tìm đọc tuyển tập sách tiếng Anh dành cho trẻ em tiểu học
- Cùng nhau chơi các trò chơi tiếng Anh. Bạn có thể tìm thấy rất nhiều ví dụ trên LearnEnglish Kids.
- Hát các bài hát và vần điệu tiếng Anh cho trẻ em. Hãy cho con bạn đắm mình trong tiếng Anh thông qua các bài hát và vần điệu. Learn English Kids của Hội đồng Anh là một trang web miễn phí với rất nhiều bài hát giúp bạn bắt đầu.
- Cùng nhau nhảy múa quanh phòng. Bạn có thể tự hỏi điều này liên quan gì đến việc viết tiếng Anh? Các kỹ năng vận động mà trẻ phát triển thông qua nhảy múa và vận động bao gồm sự phối hợp và tư thế. Chúng mở đường cho các kỹ năng vận động tinh cần thiết để trẻ cầm bút chì và viết thẳng hàng. Tư thế tốt cũng đảm bảo con bạn có thể ngồi thoải mái tại bàn học trong lớp học khi đến lúc. Hãy xem bài hát này với các động tác nhảy để lấy cảm hứng!
- Dành thời gian cho con bạn vui chơi. Trẻ em bắt đầu phát triển các kỹ năng tư duy trừu tượng trong quá trình chơi giả vờ, đây là một bước quan trọng trong việc học ngôn ngữ.
- Cùng nhau làm thủ công. Đây là một cách hữu ích khác để phát triển các kỹ năng viết trong tương lai. Trẻ em phát triển tư duy trừu tượng bằng cách thể hiện ý tưởng và kinh nghiệm của mình thông qua nghệ thuật và thủ công. Các em cũng phát triển các kỹ năng vận động tinh khi cắt, dán, vẽ và cầm dụng cụ. Điều này giúp các em phát triển khả năng kiểm soát cần thiết để cầm bút chì để viết chữ và từ ngữ.
Cho trẻ thấy việc đọc và viết có ý nghĩa và mục đích như thế nào trong cuộc sống hàng ngày. Hãy thử cùng nhau lập danh sách mua sắm bằng tiếng Anh. Đừng lo nếu con bạn chưa thể viết chữ hoặc từ ngữ, con có thể đọc tên món đồ và bạn viết ra. Điều này giúp con bạn hiểu rằng việc viết và đọc có ý nghĩa. Hãy cho con thấy cách bạn đọc danh sách mua sắm ở chợ và mua những món ăn con yêu thích!
Phát âm các từ đơn giản bằng cách sử dụng một quả bóng. Lần lượt ném và bắt bóng. Gọi tên chữ cái của các từ tiếng Anh đơn giản khi bạn chơi: d-o-g, p-i-g, d-u-ck, e-g-g, b-e-d, c-u-p, b-o-o-k, v.v. Nếu bạn không chắc chắn về tất cả các âm trong tiếng Anh, hãy tải xuống ứng dụng biểu đồ ngữ âm miễn phí này từ trang web British Council’s Learn English.
Tạo niềm vui khi hình thành các chữ cái và từ ngữ trong tiếng Anh. Lần lượt viết các chữ cái lên lưng nhau và đoán chữ cái. Vẽ đường và vẽ chữ cái, từ ngữ trên cát ở bãi biển, vẽ đường kẻ hoặc chữ cái trên tường phòng tắm bằng xà phòng và bong bóng, phun kem cạo râu vào khay và vẽ đường lượn sóng, đường zíc zắc hoặc chữ cái. Hãy để con bạn vẽ tranh, đường kẻ, chữ cái và từ ngữ trên cửa sổ ô tô bị mờ, tạo chữ cái từ mì ống, gạo, que hoặc vải màu.
Học viết là một hành trình dài, đừng biến quá trình đó thành cuộc chạy đua. Hãy để con bạn tự do khám phá và tận hưởng vẻ đẹp của từng bước chân!